اهمیت مطالعه کارکردهای تلفن همراه

عصر حاضر را می توان تلفیقی از ارتباطات واطلاعات دانست ، عصری که بشر در آن بیش از گذشته خود را نیازمند به داشتن اطلاعات و برقراری ارتباط برای کسب اطلاعات مورد نیاز می داند . امروزه با در اختیار داشتن فناوری اطلاعاتی و ارتباطی مختلف و پیشرفته ، امکان برقراری سریع ارتباط وتبادل سریع اطلاعات بیش از پیش میسر گردیده است ، افراد در هرکجا که باشند میتوانند آخرین اطلاعات مورد نیاز خود را در هر زمینه ای دریافت کنند ، اما بی شک بیشترین تاثیر پدید آمدن فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی برمحیطهای آموزشی بوده است.

کاربرد فناوری اطلاعات وارتباطات در آموزش سبب شده است تا محیط آموزشی به سوی مجازی شدن سوق پیداکند . این امر سبب میشود تا ارتباطات میان افراد به منظور آموزش وگسترش دانش به گونه ای فزاینده از طریق رایانه امکان پذیر شود ، با ظهور و گسترش اینترنت ، امروز در جهان ارتباطات ، تلفن به عنوان یک وسیله ارتباط شخصی بیشترین مورد استفاده را دارا است

کاربردهای تلفن همراه

کاربرد تلفن همراه ناظر بر استفاده ابزاری این وسیله است، و مهمترین کاربرد آن تسهیل ارتباطات غیرفردی از راه دور است و به عنوان وسیله برقراری رابطه نقش ایفا می‌کند: نامه اولین وسیله ارتباطات غیر چهره‌به‌چهره بوده و پس از آن تلفن و ایمیل و حالا تلفن همراه، که  مهمترین وجه تمایز آن از تلفن ثابت،‌و همینطور دیگر واسطه‌های ارتباطی، دسترسی هرزمانی و هرمکانی و نیز برقراری ارتباط دائمی‌و همیشگی[10] است. کاربردهایی نظیر بهبود کیفیت ارتباطات میان فردی، دسترسی همیشگی، سیار بودن (چان وی[11] و دیگران 2005: 73)، پاتز[12]( 2004: 8)، (پیترز و آلوچ[13] 2005: 10). در میان منابع مختلف دیده می‌شود که مختصرا به برخی از آنها اشاره می‌شود. در مقابل کارکرد تلفن همراه مطرح می‌شود که یک سطح از تسهیل ارتباطات همه زمانی و همه مکانی فراتر می‌رود و نتایجی که استفاده از این وسیله برای کاربر حاصل می‌کند نیازهایی غیر از ارتباط را تامین می‌کند: مانند حس امنیت دارندگان آن، نماد پایگاه اجتماعی و یا کارکرد خود اظهاری

کوثری و دیگران (1385 :215) بر مبنای تئوری استفاده و خوشنودی، به کاربردهایی اشاره می‌کنند که به سبب رضایتمندی از داشتن تلفن همراه حاصل می‌شود. این کاربردها عبارتند از:

 1. نیاز اطلاع‌جویی[14] : که در ذیل این امر اطلاعات ترافیکی، اتفاقات و رخدادها، تیتر روزنامه‌ها، اطلاعاتی مربوط به قیمت‌ها و انواع سرگرمی‌ها را می‌توان گنجاند که از منظر استفاده‌های ابزاری مطالعه می‌شود و یا تامین نیازهای اطلاعاتی شخصی، مثل خبردادن و خبرگرفتن از اتفاقات خانه. 

2. فواید اجتماعی: شایعه، چت، لذت بردن از صحبت کردن، گذران وقت و احساس آرامش، که انگیزه‌های استفاده را در بر می‌گیرد؛ امکان برقراری ارتباط به بهانه‌هایی چون درد دل کردن یا گذران وقت و همچنین برقراری ارتباط با دوستان و خانواده و از سویی بازی با گوشی تلفن همراه یا سرگرم شدن با امکانات آن به هنگام تنهایی یا در جمع دوستان، مثل انتقال اطلاعات از طریق بلوتوث[15]  یا عکس گرفتن با استفاده از دوربین گوشی.

3. رضایتمندی‌های عاطفی: که تسهیل ارتباط با خانواده، احساس نزدیکی با اعضای خانواده، نمایش مراقبت از یکدیگر، و دانستن نگرانی دیگران نسبت به ما را شامل می شود.

4. تحرک و در دسترس بودن، به عبارتی حذف محدودیت گشتن به دنبال تلفن عمومی و در صف تلفن ایستادن: بی‌تعلقی به مکان برای در ارتباط بودن با دیگران، دسترسی همیشگی بدون دغدغه مکان، دسترسی هرزمانی و هرمکانی، حفظ ارتباط همیشگی و در دسترس بودن برای اعضای مسن‌تر یا بیمار خانواده، که این دو گزینه آخر رضایتمندی تازه و منحصر به فرد تلفن همراه در میان وسایل ارتباطی میان‌فردی به شمار می‌آید.

 اهمیت مطالعه کارکردهای تلفن همراه

در حال حاضر استنباطی که از موبایل وجود داشت، درحال تغییر است؛ موبایل معنای جدیدی به خود گرفته است  و استفاده از آن نیز، به عنوان ابزاری فقط برای مکالمه تلفنی، دگرگون شده است. موبایل در روندی روزافزون به عنوان وسیله‌ای چند کارکردی شناخته می‌شود.

در توضیح چند کارکردی بودن این وسیله همزمان با ظهور مساله پیامدهای اجتماعی تکنولوژی‌های ارتباطی شخصی، کاتز و آخوس نظریه« روح دستگاه»[16] را مطرح کرده‌اند که می‌کوشد شکلی از ارتباطات میانجی از طریق تکنولوژی‌های شخصی نظیر تلفن همراه را شرح دهد. نظریه روح دستگاه می‌گوید: «این روح ماشین است که هم بر روی طراحی‌های تکنولوژی و نیز بر روی اهمیت اولیه و ثانویه (کاربرد و کارکرد) یک وسیله برای کاربران، تاثیر می‌گذارد» (کاتز و آخوس,2002: 305). هدف این نظریه غلبه بر محدودیت‌های نظریه‌های کارکردگرا و ساخت‌بندی است، از طریق توجه به مسائلی مانند شیوه‌ای که مردم از تکنولوژی‌های، موبایل به عنوان ابزاری در زندگی روزمره خود استفاده می‌کنند و رابطه بین این تکنولوژی‌ها، بدن و نقش اجتماعی و بلاغت و معناسازی‌ای که با تعامل اجتماعی میان کاربران رخ می‌دهد(همان،315). به بیان دیگر، نظریه روح دستگاه بیان می‌کند که کاربران معانی مختلفی را به آن تخصیص می‌دهند.در نتیجه، این نظریه این سؤال را مطرح می‌کند که چه نوع معانی و به وسیله چه کسی به آنها نسبت داده می‌شود. با مد نظر قرار دادن این مساله، نکته مهم این است که به استفاده از ابزارهای ارتباطی در زمینه عضویت گروهی و هویت اجتماعی توجه کنیم( کاتز،2003).

از این‌رو، لازم است تا فرهنگ‌های گوناگون را برای جستجوی معانی نمادین تکنولوژی‌های ارتباطی شخصی، مقایسه کنیم.

اگرچه پژوهش راجع به موبایل و مد در یک زمینه فرهنگی خاص درحال ازدیاد است (برای نمونه،  فورتوناتی،2002؛ لینگ و یتری،2002)، به نظر می‌رسد که مطالعات مقایسه‌ای بین فرهنگ‌های گوناگون هنوز کمیاب است؛ به‌ویژه، فرهنگ‌هایی که به طور سنتی   «متمایز» از سایر فرهنگ‌ها- بر اساس ارزش‌ها و رفتار‌های اجتماعی مختلف- تلقی شده‌اند، هنوز مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند.

تصور بسیاری از کاربران اولیه تلفن‌های همراه همواره این بوده است که این وسیله را تنها در موارد اضطراری به کارخواهند بست، و نه برای کاربردهای عادی روزمره. اما با گذر زمان می‌توان تغییراتی را که در نحوه استفاده از تلفن‌های همراه رخ می‌دهد مشاهده کرد:

1. موبایل‌ها هرروز بیشتر و بیشتر به فعالیت‌های روزمره ما در همه زمینه‌ها حمله می‌آورند. مرحله اول پذیرش  است. پذیرش در بنیادی‌ترین شکل خود، به معنای استفاده از موبایل برای حل مشکل است. مثلا در مواردی که تصادفی رخ داده است، یک تماس به بازگرداندن حس امنیت به ما کمک می‌کند. این کار با برقراری تماس و تعامل با فضاهایی صمیمانه‌تر و یا مراکزی که خدمات اورژانس ارائه می‌دهند انجام می‌شود. هرچه استفاده از موبایل معمول‌تر شود، اشکال متنوع‌تری از هماهنگی با شرایط ایجاد می‌شود (لینگ و یتری، 1999).

2. پس از این مرحله رفته‌رفته تماس‌هایی افزایش می‌یابند که چندان جنبه کارکردی ندارد و بیشتر مقاصدی عاطفی و اجتماعی دارند، مثل نشان دادن نگرانی، همبستگی و تعهد، نزدیکی، شفقت، همدردی و عشق رخ می‌نماید(پالن و سالزمن،2001). زمانی که خطوط تلفن ثابت در قرن 19 توسعه پیدا می‌کردند نیز می‌شد الگوی مشابهی را در استفاده از آنها مشاهده کرد، ایمنی، کسب و کار و ارتباط با خویشان دلایلی بودند که مردم را به استفاده از تلفن وامی‌داشت (فیش،1992).